Dieta cukrzycowa (cukrzyca typu 1)

Dieta chorego na cukrzycę powinna uwzględniać zasadę prawidłowego żywienia, które obowiązuje zarówno osoby zdrowe, jak i chore. Komponowanie posiłków powinno być zgodne z zasadą „talerz zdrowego żywienia”. Talerz odzwierciedla zalecone porcje trzech grup produktów w całodziennej diecie. Połowę zajmują na nim warzywa i owoce (z przewagą warzyw), ¼ pełnoziarniste produkty zbożowe i ¼ produkty będące źródłem biała (drób, ryby, nasiona roślin strączkowych, orzechy, jaja, produkty mleczne). Dobre źródło białka to: chude mięso drobiowe, cielęcina, królik oraz chuda wołowina i wieprzowina (polędwica, schab), nabiał- najlepiej półtłusty, naturalny, ryby zarówno tłuste i chude. Źródłem tłuszczu są masło i margaryna roślinna z jednego oleju, oleje roślinne, oliwa z oliwek, orzechy, nasiona, awokado. Węglowodany są składnikiem pokarmowym, który w żywieniu chorych na cukrzycę podlega szczególnej kontroli. Należy wyeliminować produkty zawierające węglowodany łatwo przyswajalne, jak: cukier, miód, dżemy, marmolada, cukierki, ciastka, syropy, napoje słodzone, itp.

W żywieniu duże znaczenie mają produkty o dużej zawartości błonnika pokarmowego, jak pieczywo z pełnego przemiału, grube kasze, nasiona roślin strączkowych oraz warzywa i owoce. W żywieniu szczególnie są polecane warzywa o niskiej zawartości węglowodanów, które można w zasadzie spożywać bez ograniczeń, są to botwina, kapusta kiszona, kapusta pekińska, pomidory, ogórki świeże i kiszone, sałata, szparagi, szpinak, cykoria, cukinia, rzodkiewka, rabarbar, szczaw, koperek, zielona pietruszka, kalafior, brokuł, pieczarki. W celu ułatwiania obliczania diety i praktycznego stosowania zaleceń żywieniowych przez pacjentów wprowadzono pojęcie wymiennika węglowodanowego (WW). 1WW jest to porcja produktu spożywczego, która zawiera 10g węglowodanów przyswajalnych. Przy wyborze żywności pomocne mogą być wartości indeksu glikemicznego (IG). Indeks glikemiczny jest wskaźnikiem pokazującym jak szybko wzrasta poziom glukozy we krwi o spożyciu porcji danego produktu. Dla diabetyków najkorzystniejsze są produkty, których IG nie przekracza 55.

TABELA WYMIENNIKÓW WĘGLOWODANOWYCH Z INDEKSEM GLIKEMICZNYM

Nazwa produktuIlość g
równo-
ważna
1WW
IGWielkość porcji w przybliżeniu
Pieczywo:
chleb pszenny2075kromka o wym. 8 x 11 x 0,5 cm
chleb graham2556kromka o wym. 9,5 x 10 x 1 cm
chleb żytni razowy2565kawałek o wym. 9,5 x 7 x 1 cm
chleb chrupki15811 ½  kromki
chleb pumpernikiel2046½ kromki
bagietka2095kawałek o wym. 5 x 4,5 x 6 cm
kajzerka2073½ bułki o wadze 40 g
pieczywo tostowe20461 kromka o wym. 8 x 9 x 1 cm
sucharki bezcukrowe15701 ½ sucharka
bułka tarta15901 ½ łyżka stołowa
Produkty zbożowe:
kasze:
bulgur15481 płaska łyżka
jęczmienna15681 płaska łyżka
gryczana15451 płaska łyżka
manna15601 płaska łyżka
ryż:
biały15641 płaska łyżka
brązowy15551 płaska łyżka
kasze, ryże po ugotowaniu40-50>552-3 łyżki stołowe
mąka pszenna15511 ½ płaskiej łyżki stołowej
mąka ziemniaczana12951 łyżka stołowa
makaron 15g suchy po ugotowaniu40-50552 łyżki stołowe z czubkiem
Płatki:
owsiane surowe15411 ½ łyżki stołowej
owsiane ugotowane15603 łyżki stołowe
kukurydziane15813 łyżki stołowe
chrupki kukurydziane157220 sztuk
musli1557ok. 2 łyżki
Mleko i napoje mleczne:
mleko 2% tłuszczu200271 szklanka
jogurt naturalny 2% tł.17036⅔ szklanki
jogurt owocowy13041½ szklanki
kefir 2% tłuszczu200361 szklanka
maślanka 0,5 % tł.200311 szklanka
Warzywa:
bób120791 szklanka
buraki14064średni
bakłażan25020średni
marchew surowa200162 średnie sztuki
marchew gotowana200472 średnie sztuki
fasola – nasiona suche20408-12 sztuk
groch – nasiona suche20221 łyżka z czubkiem
groszek zielony10025½ szklanki
groszek konserwowy10040½ szklanki
kukurydza kolby5035½ kolby
kukurydza konserwowa50553 ½ łyżki
soczewica – nasiona suche20261 ½ łyżki
soja – nasiona suche60154 łyżki
ziemniaki60781 średnia sztuka
Owoce:
agrest120251 ½ szklanki
ananas bez skórki80592 plastry
arbuz bez skórki12072mały plaster
banan ze skórką7052½ średniego
brzoskwinie świeże100421 średnia sztuka
czarne jagody10025⅔ szklanki
czereśnie8022½ szklanki
grejpfrut bez skórki13025½ sztuki średniego
gruszka ze skórką110381 mała sztuka
jabłko ze skórką140381 średnia sztuka
kiwi90521 średnia sztuka
maliny190251 ½  szklanki
mandarynki bez skórki110301 średnia sztuka
mango7051½  średnia sztuka
melon bez skórki140651 plaster
morele100572 średnie sztuki
morele suszone15313 średnie sztuki
pomarańcza bez skórki110421 średnia sztuka
porzeczki160251 szklanka
poziomki170251 szklanka
rodzynki suszone15641 łyżka stołowa
śliwki100395 sztuk – węgierki
truskawki1704015-20 sztuk
winogrona60466-8  sztuk średnich
wiśnie10022¾ szklanki
Ciasta, ciasteczka, przekąski i słodycze:
ciasto drożdżowe2055mała porcja
cukier10702 płaskie łyżeczki
delicje20551 sztuka
frytki2575⅕ porcji
gołąbki z ryżem i mięsem12055½ sztuki
herbatniki15702-3 sztuki
krówki15551 sztuka
lody waniliowe35601 gałka
miód1560-701 łyżeczka
szarlotka20551 mała porcja
pierniki15551 sztuka
Soki i napoje:
grejpfrutowy10045½ szklanki
jabłkowy10040½ szklanki
pomarańczowy10052½ szklanki
marchwiowy10043½ szklanki
pomidorowy400382 szklanki
coca-cola10060½ szklanki